In het hele proces van het doorzien en wegvallen van het ‘ik’, van de doener, is er een energetische component wat we vaak met hechten samenvatten.
Als we dat woord horen is er een kans dat we het invullen met aannames die weinig te maken hebben met waar ik vandaag licht op wil schijnen. Zoals de aanname dat hechten niet goed zou zijn. En dat verlichting een staat van onthechting is.
Hoewel in dat laatste waarheid huist is het wel handig dat we begrijpen wat er in dit licht met (ont)hechting wordt bedoeld. Want met praktische en gezonde hechting heeft het bijvoorbeeld niet te maken. Zoals die tussen ouders en kinderen plaatsvindt.
Eigenlijk kan inzicht hierin alleen voelend plaatsvinden. Door het in je directe ervaring te onderzoeken, op te merken en ervaren. Dus hoewel ik er hier woorden over deel, zou ik je willen aanmoedigen om het ook vooral voelend in jezelf te onderzoeken. Ik sprak er ook een podcast over in die daar wellicht behulpzaam bij is.
Aandacht, een mechanisme van het zelf
Naast de ik-ideeën in je geest en ik-gevoelens in je lichaam is er een energetische component van het ‘ik’ die in feite de mechaniek ervan vormt. Het is het deel van bewustzijn wat persoonlijk voelt en waar je aandacht onderdeel van is. Het is verbonden met de instinctieve neiging om pijn te vermijden en te streven naar geluk. Je zou dit deel van bewustzijn ook als de lijm kunnen beschouwen dat het ‘ik’ bij elkaar houdt. Er een consistent ogend geheel van maakt en je een gevoel geeft van grip en een centrum hebben. Je zou dit deel van het ‘ik’ het zelf kunnen noemen. Het is dus niet helemaal hetzelfde als het ego. Want ook zonder ego kan er nog een gevoel van zelf zijn. In de poorten van verlichting in het rad van Samsara deel ik hier in detail over.
Het is een instinctief proces van de boel bij elkaar houden (hechten) en we zijn er zo aan gewend dat het zich aan ons oog onttrekt. Het is een mechanisme wat vaak nog sluimerend aanwezig is wanneer de ik-ideeën ik-gevoelens al lang zijn doorzien.
Het gevoel van zelf; onze aandacht wat we proberen te sturen, het mechanisme van het bij elkaar houden van gedachten en gevoelens en het bewustzijn wat persoonlijk voelt, golft de hele dag door ons heen. Het is één stroom. Continue richt de aandacht zich ergens op en versmelt het ermee. Dat kan een gedachte zijn, een gevoel, een ander mens, dier of ding. Dit energetische gevoel van zelf geeft je het gevoel van een locatie te hebben en een positie in te nemen ten opzichte van de wereld om je heen.
Een niet te stoppen stroom van gedachten en gevoelens
Merk maar hoe dit proces verloopt in jezelf. Hoe zodra je in de ochtend wakker wordt dit mechanisme ‘aan’ gaat. En hups daar zijn ook de zorgen, het piekeren, het oordelen en het je verhouden tot jezelf en de wereld. Zonder dit mechanisme valt dat uit elkaar.
Je wilt het mechanisme waarschijnlijk wel stopzetten maar hebt vermoedelijk al gemerkt dat dit niet gaat. Wanneer je dat probeert geef je er juist nog meer energie en aandacht aan en voed je het. Misschien valt het wel eens stil wanneer je bijvoorbeeld mediteert. Maar zodra je daarmee stopt keert het hele gedonder weer terug.
Het zelf wat gemaakt is van aandacht, het mechanisme van de boel bij elkaar houden en het bewustzijn wat persoonlijk voelt zijn onderdeel van de wereld van vormen. En deel van de doener in ons. Al is het energetisch en heel subtiel. Onderdeel hiervan is bijvoorbeeld ook wat we de getuige, de waarnemer noemen. Ook dat is gemaakt van je aandacht, van persoonlijk bewustzijn. Al is het al veel subtieler dan het deel van het ‘ik’ wat we het ego noemen, met zijn vaak stroperige energie.
Wanneer de aandacht op zichzelf valt
Hoewel je het mechanisme dus niet kunt uitschakelen als doener is het wel degelijk behulpzaam om dit mechanisme in jezelf te herkennen. Om te zien en ervaren dat jij voorbij gaat aan het zelf; aan de aandacht en het bewustzijn wat persoonlijk voelt. Je kunt ervaren dat het in jou verschijnt door de shift van doen naar zijn te maken. Je bent niet het doen, hoe subtiel het doen ook kan zijn.
Wanneer je aandacht op zichzelf valt wordt vroeger of later het sprookje van het zelf doorzien. Waarna het samenvalt met zijn oorsprong: aanwezigheid. Je zou ook kunnen zeggen dat er daarmee een openen plaatsvindt voor de openheid zelf. En zonder het mechanisme van de boel bij elkaar houden is er ‘slechts’ de is-heid wat rechtstreeks wordt geleefd en waar ook de aandacht onderdeel van is. Voelbaar als de feitelijkheid van dit moment. Iets wat altijd de werkelijkheid is maar waar voor de meeste mensen de sluiers van het ‘ik’, van de doener, voorliggen.
Geen zelf
Wanneer dit mechanisme als automatisme wegvalt komen er nog steeds gedachten en gevoelens langs die eerder ook langskwamen. Weliswaar minder vaak en veelvuldig, maar ze komen nog steeds voorbij. Ze zijn alleen niet meer van iemand. Dat is immers weggevallen. Alles is zelf, er is alleen maar zelf. Dat was altijd al zo maar nu wordt het ook als zodanig ervaren.
Het wegvallen van het persoonlijke zelf is dus iets anders dan het wegvallen van het ego. Hoewel het vaak onder één noemer wordt geschaard. Er kunnen bijvoorbeeld nog ego-patronen aanwezig zijn terwijl het zelf al is weggevallen.
Het wegvallen van het zelf is een paradox voor het denken en voelen. Vooral omdat er praktisch gezien gewoon ik – jij contact blijft. Je kunt nog steeds je aandacht richten of duidelijk positie innemen. Waarschijnlijk zelfs met meer helderheid omdat er geen gedoe meer tussen zit. Er is dus nog gewoon een mens met al zijn functies. Er is alleen geen afgescheidenheid meer.
Eenvoudigweg zijn
Het mechanisme is dus gemaakt van persoonlijk bewustzijn en aandacht, van hechten en identificatie. En het is behulpzaam om te herkennen in jezelf. Om te merken hoe je aandacht ergens op valt en er vervolgens automatisch aan hecht en mee versmelt. Hoe er in jou continue een energetische beweging gaande is van positie bepalen ten opzichte van gedachten, gevoelens, mensen en objecten.
Zonder ego-gedoe zoals proberen om van het zelf af te komen wordt het ‘vanzelf’ op het juiste moment verder doorzien. Het fijne is dat het voor jouw zijn niet uitmaakt of er in dit moment nou wel of niet ego-patronen of een gevoel van zelf voorbij komt. De vormloze dimensie van jouw zijn is altijd volkomen en stralend leeg.
Door de shift van doen naar zijn te maken verruimt en opent je bewustzijn zich. De zwaartekracht van je aandacht kan vervolgens in een precies bij jou passend tempo verschuiven van de doener naar de eenvoud van zijn. En de eenheid die altijd de werkelijkheid is licht op, ofwel de is-heid.
Hartegroet,
Linda